Nyritakake pengalaman kanthi lesan ana ngarep kelas kalebu kegiatan

Loading Preview

Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.

Loading Preview

Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.

DINAS PENDIDIKAN, KEBUDAYAAN, KEPEMUDAAN, DAN OLAHRAGA KABUPATEN SEMARANG MODUL PENDAMPING PJJ Kangge SD/MI Kelas 3 1SEMESTER GENAPATUR PAMBUKA Puji syukur dhumateng Pangeran ingkang Maha Kuwaos bilih kita tansah dipun tuntun lan dipun tedahaken margi ingkang leres, saengga kita saged mujudaken satunggaling rerangken wucalan Basa Jawi kanthi pangajab sageda mbiyantu para dwija lan siswa anggenipun sami nggegulang, nguri-uri Basa Jawi. Buku punika isinipun salaras kaliyan Kurikulum Mata Pelajaran Muatan Lokal Bahasa Jawa kagem jenjang Pandhidhikan SD/MI Negeri lan swasta lan sampun dipun ringkes miturut kahanan pandemi Covid-19 wanci menika. Wucalan Basa Jawi punika tujuanipun supados para siswa trampil ngginakaken Basa Jawi ingkang sae lan leres, pramila buku punika dipun jangkepi gladhen, gambar, evaluasi saha pungkasaning semester wonten gladhen kagem uji kompetensi. Buku punika taksih kathah kekiranganipun, pramila panyuruwe saking sinten kemawon ingkang awujud kasaenan tuwin kasampurnaning buku punika tansah kaantu-antu. Wasana cekap semanten mugi-mugi buku menika maedahi tumrap kemajenganipun wucalan Basa Jawi ing SD/MI lan gesangipun Basa Jawi. Nuwun. Redaksi iAtur Pambuka.............................................................................................. i Daftar Isi...................................................................................................... ii Protokol Kesehatan .................................................................................... iii Panduan Penggunaan Modul....................................................................... iv Pasinaon 5 ............................................................................................... 1 Piwulang 1................................................................................................... 2 Piwulang 2................................................................................................... 4 Piwulang 3................................................................................................... 7 Piwulang 4................................................................................................... 9 Gladhen Kompetensi................................................................................... 11 Pasinaon 6 ............................................................................................... 12 Piwulang 1................................................................................................... 13 Piwulang 2................................................................................................... 17 Piwulang 3................................................................................................... 18 Piwulang 4................................................................................................... 20 Gladhen Kompetensi................................................................................... 23 Pasinaon 7 ............................................................................................... 24 Piwulang 1................................................................................................... 25 Piwulang 2................................................................................................... 28 Piwulang 3................................................................................................... 29 Piwulang 4................................................................................................... 32 Gladhen Kompetensi................................................................................... Pasinaon 8 ............................................................................................... 34 Piwulang 1................................................................................................... 35 Piwulang 2................................................................................................... 36 Piwulang 3................................................................................................... 38 Piwulang 4................................................................................................... 39 Gladhen Kompetensi................................................................................... Glosarium.................................................................................................... 42 Kunci Jawaban ............................................................................................ 45 Daftar Pustaka ............................................................................................. 46 iiAmpun supe ngagem MASKER Jagi jarak aman Wijik ngagem sabun Kita sedaya sakmenika nembe ngadepi kahanan kang mboten umum. Ing wekdal meniko kita nembe sami-sami ngadepi kahanan global kang kasebut pandemi Covid-19.kagem ngindari diri saking efek virus menika kita sedaya kedah njagi kasehatan badan kanthi kulina numindakaken karesikan badan lewat cara wijik ngagem sabun, jagi jarak aman lan ampun supe ngagem masker. Mangga sareng-sareng jagi kesehatan iii1. Modul belajar mandiri Basa Jawa ini memuat pembelajaran Bahasa Jawa untuk kelas III semester genap. 2. Modul ini dikembangkan berdasarkan kurikulum 2013 Bahasa Jawa Provinsi Jawa Tengah. 3. Materi pada modul ini telah disesuaikan untuk kegiatan Pembelajaran Jarak Jauh (PJJ) selama masa pandemic Covid-19. 4. Modul ini berisi beberapa Pasinaon (BAB), dan setiap Pasinaon terdiri dari beberapa Piwulang (Pertemuan). 5. Pada awal Pasinaon terdapat Kompetnsi Inti, Kompetensi Dasar, dan Indikator. Sedangkan pada setiap Piwulang terdapat materi dan tujuan pembelajaran. 6. Kerjakan modul ini sesuai dengan petunjuk yang diberikan. 7. Selamat belajar. Semoga kesehatan dan kesuksesan senantiasa menyertai kita. ivKompetensi Inti : 1. Menerima, menjalankan, dan menghargai ajaran agama yang dianutnya. 2. Menunjukkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, santun, peduli, dan percaya diri dalam berinterkasi dalam keluarga, teman, dan guru. 3. Memahami pengetahuan faktual dan konseptual dengan cara mengamati (mendengar, melihat, membaca) dan menanya berdasarkan rasa ingin tahu tentang dirinya, makhluk ciptaan Tuhan dan kegiatannya, serta benda-benda yang dijumpainya dirumah dan di sekolah. 4. Menyajikan pengetahuan faktual dalam bahasa yang jelas, logis, dan sistematis dalam karya yang estetis dalam gerakan yang mencermikan anak sehat dan dalam tindakan yang mencerminkan perilaku anak beriman dan berakhlak mulia. Kompetensi Dasar : 1.1 Menerima anugrah Tuhan Yang Maha Esa berupa bahasa Jawa sebagai bahasa Ibu. 2.1 Menunjukkan perilaku bertanggung jawab, santun, dan percaya diri dalam mengungkapkan keinginan, pendapat menggunakan bahasa Jawa. 2.2 Menunjukkan perilaku berbahasa yang santun yang ditunjukkan dengan ketepatan penggunaan ragam bahasa (unggah-ungguh basa) 2.3 Menunjukkan perilaku, tindakan, dan perbuatan yang mencerminkan kepribadian Jawa. 3.1 Memahami tembang macapat Pocung 4.1 Membaca teks naratif tentang budaya dengan lafal dan intonasi yang tepat (15-20 kalimat). Indikator : 3.1.1 Mengartikan kata-kata sulit yang terdapat dalam tembang Pocung. 3.1.2 Menjawab pertanyaan tentang isi tembang Pocung. 3.1.3 Melafalkan kata secara benar. 3.1.4 Membaca kalimat dengan lafal dan intonasi yang benar, 4.1.1 Membaca teks naratif tentang budaya dengan lafal dan intonasi yang benar. 1MATERI POKOK : Tembang Macapat Pocung TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat memahami makna kata yang terdapat dalam Tembang Pocung TEMBANG POCUNG Urip iki kebak kasenengan lan hiburan. Akeh cara kang ditindakake manungsa kanggo bisa nglipur dhiri pribadi ugo wong liyo. Salah sijining cara nglipur dhiri yaiku kanthi sarana nembang. Ing kabudayan Jawa, jinising tembang iku akeh banget. Tembang kang lumrah digunakake kanggo ngamot piwulang luhur yaiku tembang Macapat. Tembang Macapat ngamot watak lan pralambang tatanan uripe manungso wiwit saka lair nganti tumeka ing pati. Salah sijine yaiku tembang Pocung. Saliyane kanggo ngamot pralambang, tembang Pocung uga lumrah kanggo nylamur cangkriman utowo bedhekan. Ayo podo sinau bebarengan bab tembang Pocung !!! Pocung Bapak Pocung renteng-renteng kaya kalung Dawa kaya ula Pencokanmu wesi miring Sing disaba si Pocung mung turut kutha Wis diwaca durung tembang Pocung ing duwur kui? 2Uwis tak waca. Aku dadi mikir, Bapak Pocung iku opo yo? Kok renteng-renteng koyo kalung, Dawa kaya ula. Iki tembang tapi kok koyo bedhekan. Tembang Pocung kui saliyane kanggo ngamot pralambang, ugo iso dadi cangkriman utawa bedhekan, lan ugo ono batangane utowo jawaban saka bedhekane. Tembang Macapat Pocung biyasane ngamot cangkriman utowo bedhek-bedhekan sing wangsulane kudu digoleki sing nembangake utawa sing ngrungokake. Supaya bisa mangerteni isi tembang Macapat, kowe kudu bisa negesi tembung-tembung sing ana ing tembang kasebut. Tegesana utawa artikna tembung-tembung Macapat Pocung ing ngisor iki koyo tuladha sing ana !!! No Tembung Teges 1 Pocung Jeneng tembang Macapat 2 Bapak Pocung Sing kudu dibedhek 3 Renteng-renteng Gegandhengan 4 Kalung 5 Ula 6 Pencokan 7 Wesi 8 Miring 9 Disabani 10 Turut 11 Kutha 3Ing bab iki kowe wis sinau babagan Tembang Pocung, kowe wis mangerteni tegesi tembung kang ono ing Tembang Pocung. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! MATERI POKOK : Tembang Macapat Pocung TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat memahami isi tembang Pocung. POCUNG  Bapak Pocung renteng-renteng kaya kalung Dawa kaya ula Pencokanmu wesi miring Sing disaba si Pocung mung turut kutha  Bapak Pocung gedhe dhuwur sikil bumbung Siyunge kang dawa Kuping amba mripat cilik Yen lumaku si Pocung lambeyan grana 4Ing Piwulang 1, kowe wis ngerti yen tembang Pocung iku saliyane gawe ngamot pitutur luhur uga lumrah kanggo nylamur cangkriman. Supaya bisa mangerteni isine tembang Pocung lan mangerteni batangane utawa bedhekane tembang macapat kowe kudu negesi tembung-tembung kang ana ing tembang. Kanggo nggampangake anggonmu mangerteni isine tembang, owahana ukara- ukarane tembang iku nganggo ukarane dhewe utawa jarwakna/terjemahna nganggo ukaramu dewe. Gatekno tuladhane ! Teks Tembang Asli Teks Terjemahan Bapak Pocung renteng-renteng kaya Bapak Pocung wujudmu renteng- kalung renteng kaya kalung Dawa kaya ula Wujudmu dawa kaya ula Pencokanmu wesi miring Mencokmu ing wesi miring Sing disaba si Pocung mung turut Sabamu/lungamu saka kutha menyang kutha kutha A. Mangerteni isine tembang Pocung Kanggo mangerteni isine tembang, owahana ukara-ukarane tembang nganggo ukaramu dhewe !! Teks Tembang Asli Teks Terjemahan Bapak Pocung gedhe duwur sikil ......................................................... bumbung ......................................................... Siyungmu kang dawa ......................................................... Kuping amba mripat cilik .......................................................... Yen lumaku si Pocung lambeyan .......................................................... grana .......................................................... 5B. Mangsuli Pitakon Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi jawaban kang bener! 1. Tembang Macapat ing dhuwur diarani tembang apa? Wangsulan : ........................................................................................................ ........................................................................................................ 2. Sing sinebut bapak Pocung ing tembang Pocung nomer 1 renteng-renteng kaya apa? Wangsulan : ........................................................................................................ ....................................................................................................... 3. Apa bedhekane cangkriman tembang Pocung nomer 1? Wangsulan : ........................................................................................................ ....................................................................................................... 4. Sing sinebut bapak Pocung ing tembang Pocung nomer 2 lembeyan apa? Wangsulan : ........................................................................................................ ........................................................................................................ 5. Apa bedhekane cangkriman tembang Pocung nomer 2? Wangsulan : ....................................................................................................... ....................................................................................................... Ing bab iki kowe wis sinau babagan Tembang Pocung, kowe wis mangerteni isi tembang Pocung. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 6MATERI POKOK : Pangucapaning utawa Lafaling Tembung TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat mengucapakan kata bahasa Jawa dengan pelafalan yang benar Pangucaping utawa Lafaling Tembung Nalika sinau basa Jawa kudu bisa mbedakake anggone ngucapake tetembungan sing wujud tulisane saklerepan padha, ananging anggone ngucapkake beda. Gatekna kanthi teliti tulisan tembung-tembung ing ngisor iki! Konsonan t ana loro, yaiku [ta] lan [tha]. Dene konsonan d ana [da] lan [dha]. Semono uga aksara vokal i lan u. Aksara vokal i ana sing diwaca tetep [i] ana uga sing diwaca [e]. Dene aksara vokal u ana sing diwaca [u], ana sing diwaca [o]. Gatekna tuladha pangucaping tembung ing ngisor iki! Tembung Pangucaping Tembung Dadi Dadi Dawa Dowo Kuning Kuneng Dhadha Dhodho Nyandhing Nyandheng Tulisna pangucaping tembung ngisor iki kanthi bener! No Tembung Pangucaping Tembung 1 Dhuda 2 Mulih 3 Padha 4 Kanthil 5 Manthuk-manthuk 6 Kecemplung 7 Kondur 8 Gedhe 79 Kuping 10 dithuthuk Wacanan sing seru lan cetha ukara ing ngisor kanthi pangucaping sing bener! Menowo ora mudeheng, nyuwuna pirsa Bapak Ibu Gurumu utawa Bapak Ibumu ing ngomah. a. Aku didhawuhi nyilih pacul. b. Yen arep mlebu omah kesed dhisik. c. Gandheng wis sore bocah bocah padha pamit mulih. d. Adhiku nangis amarga rotine dithothol pitik. e. Aku matur ibu menawa aku kepengin nandur kencur. f. Ngapa layanganku suwek dhedhel dhuwel, benange ruwet bundhet ora karuwan? g. Sajroning impen iku aku mulih wis dadi wong sugih mblegedhu. h. Dhadhane adhine didhupak mulane dheweke dadi gething. i. Aja mundur-mundur terus mengko mundhak kecemplung kalen. j. Gandheng mlebune telat, kupinge dijewer nganti miring sirahe. Ing bab iki kowe wis sinau babagan pangucaping tembung ing basa Jawa. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 8MATERI POKOK : Teks Naratif Ngenani Budaya TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat membaca cerita bahasa Jawa dengan lafal dan intone yang tepat. Wacanen kanthi seru! Dumadine Kutha Surabaya Sawijining dina Ki Baya sing manggon ing bengawan golek pangan. Lakune turut bengawan nganti tekan pesisir. Ing wektu iku Ki Sura kang wujude iwak hiu uga lagi golek mangsa. Lakune Ki Baya lan Ki Sura ketemu ing pesisir. Kewan loro mau banjur padha regejegan. “He Baya! Kowe iki piye ta? Golek pangan kok nganti tekan kena. Papan kene iki isih wewengkonku,” kandane Ki Sura. “Lo, karepmu piye, Sura? Panggonmu rak ing segara. Ngapa kowe golek pangan nganti tekan kene? Papan kene isih kalebu wewengkonku. Ayo, kowe balio kana! Kowe aja mbeburu kewan kewan panganku,” kandane ki Baya. Rumangsa padha benere, kewan loro mau banjur padha gelut. Anggone perang tanding rame banget. Gandheng padha gedhene lan padha kuwate, anggone gelut nganti pirang-pirang dina. Loro-lorone padha ngetokake karosane. Gelute Ki Baya lan Ki Sura gawe geger wong-wong sing dumununging sacedhake pesisir iku. Wong-wong banjur padha nonton gelute Ki Sura lan Ki Baya. Wong-wong padha takon,” Ana prastawa apa, ta?” “Ana iwak sura lan baya lagi gelut.” “Ana apa?” pitakone wong liyane. “Ana sura karo baya!” Suwe-suwe papan kono dijenengi Surabaya. Kapethik saka: Haryo W.M., Kulina Basa Jawa III, Klaten, Intan Pariwara,2011 9Wacanen cerita Dumadine Kutha Surabaya nganggo pangucaping tembung kang bener. Videonen anggonmu maca, banjur kirim marang Bapak Ibu Gurumu! Ing bab iki kowe wis sinaumaca cerita Jawa nganggo pangucaping tembung ing basa Jawa kanthi bener. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 10Wangsulana pitakon ing ngisor iki kanthi bener! Gatekna Tembang Pocung ing ngisor iki! Pocung Bapak Pocung amung sirah lawan gembung Padha dikunjara Mati sajroning mangurip Mbijig bata si Pocung dadi dahana 1. Apa tegese tembung gembung? 2. Apa tegese tembung dikunjara? 3. Apa bedekane cangkriman tembang Pocung ing nduwur? 4. Bapak Pocung amung sirah lawan gembung maksude kepriye? 5. Padha dikunjara maksude kepiye? 6. Mati sajronng mangurip maksudte kepriye? 7. Mbijig bata si Pocung dadi dahana maksudte kepriye? 8. Konsonan t ing basa Jawa diwaca piye wae? 9. Huruf vokal i ing basa Jawa diwaca piye wae? 10. Maca tembung basa Jawa kudu nggatekake apa? 11Kompetensi Inti : 1. Menerima, menjalankan, dan menghargai ajaran agama yang dianutnya. 2. Menunjukkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, santun, peduli, dan percaya diri dalam berinterkasi dalam keluarga, teman, dan guru. 3. Memahami pengetahuan faktual dan konseptual dengan cara mengamati (mendengar, melihat, membaca) dan menanya berdasarkan rasa ingin tahu tentang dirinya, makhluk ciptaan Tuhan dan kegiatannya, serta benda-benda yang dijumpainya dirumah dan di sekolah. 4. Menyajikan pengetahuan faktual dalam bahasa yang jelas, logis, dan sistematis dalam karya yang estetis dalam gerakan yang mencermikan anak sehat dan dalam tindakan yang mencerminkan perilaku anak beriman dan berakhlak mulia. Kompetensi Dasar : 1.1 Menerima anugrah Tuhan Yang Maha Esa berupa bahasa Jawa sebagai bahasa Ibu. 2.1 Menunjukkan perilaku bertanggung jawab, santun, dan percaya diri dalam mengungkapkan keinginan, pendapat menggunakan bahasa Jawa. 2.2 Menunjukkan perilaku berbahasa yang santun yang ditunjukkan dengan ketepatan penggunaan ragam bahasa (unggah-ungguh basa) 2.3 Menunjukkan perilaku, tindakan, dan perbuatan yang mencerminkan kepribadian Jawa. 3.2 Mengapresiasi cerita pengalaman yang menarik. 4.2 Menulis dan menyajikan cerita pengalaman yang menarik menggunakan ragam ngoko Indikator : 3.2.1 Mengartikan kata-kata sulit dalam konteks kalimat. 3.2.2 Menjawab pertanyaan tentang isi cerita pengalaman dalam ragam krama. 3.2.3 Menceritakan kembali isi cerita pengalaman. 3.2.4 Mengidentifikasi topik cerita tentang pengalaman. 3.2.5 Menuliskan pokok-pokok cerita pengalaman. 4.2.1 Menuliskan cerita pengalaman dalam ragam ngoko. 4.2.2 Menyajikan cerita pengalaman dalam ragam ngoko dengan cara membacakan 12MATERI POKOK : Crita Pengalaman TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat memahami arti kata dalam cerita bahasa Jawa dengan tepat. Siswa dapat menjawab pertanyan berkaitan dengan cerita bahasa Jawa dengan benar. PENGALAMAN Saben uwong mesthi duwe pengalaman dhewe-dhewe. Pengalaman kuwi kedadean kang uwis tau kok lakoni. Pengalaman saben uwong kui ana sing nyenengake lan ana sing nyusahake. Tuladhane pengalaman kang nyenengake kui kayata dadi juwara kelas, utawa oleh hadiah saka wong tuwa. Dene pengalaman kang nyusahake kuwi kayata dhompetku dicopet lan tiba saka sepeda. Wacanen Crita Pengalaman ing ngisor iki! Pit-pitan Dioyak Kirik Lagi wae Aji dipundutake pit minangka hadhiyah. Aji juwara siji ing kelase. Pite disawang-sawang diilang-ilingi terus. “Wis gek ndang ajar numpak pit, Aji. Pit ki ditumpaki, dianggo dolan pit-pitan. Ora mung disawang,” ngendikane bapak. “La mangke nek dhawah, sakit ta, Pak?” “Alaaaah . . . rapapa. Paling mlecet. Diobat merah, mari.” “La nek sepedhanipun risak pripun, Pak?” “Rusak yo didandani.” 13“Boten didukani, Pak?” “Ora. Tiba ya ditambani. Rusak yo didandani. Kowe ora usah wedi- wedi. Wis ayo ajar pit dicekeli bapake. Sedhela wae Aji wis bisa numpak sepedha. Dina-dina candhake Aji seneng pit-pitan. Dina minggu Aji diampiri Bobi lan Yanti dijak pit-pitan. “Ji, ayo pit-pitan neng lapangan,” pangajake Yanti. “Moh ah, neng kene wae, Yan.” “Jeleh ji, ayo neng lapangan wae,” Bobi nambahi. “Iya Ji, ayo! Oea metu dalan gedhe kok. Metu gang kono kui lo,” kandhane Yanti. “Metu gange Mei Mei? Aku malah saya . . . Moh, ah.” “La ngapa, ta?” pitakone Yanti. “Genah ana kirike lo, ya,” kandhane Aji. “O, kowe wedhi karo kirike Mei Mei, ta? Alaaah . . . kirik cilik we . . . “ Bobi cengengesan. “Kabeneran sing cilik kae sing kerep metu pager, Bob.” “Rapapa, Ji. Engko nek arep tekna omahe Mei Mei ngebut no.” Ya wis, ning kowe mengko ngancani aku ya, Yan.” “Ya.” Sidane bocah telu budhal pit-pitan menyang lapangan. Tekan ngarep omahe Mei Mei, Mei Mei lagi dolanan karo kirik cilike. Weruh kancane bendarane, kirik iku mlayu nyedhaki. Aji sing wis keweden saya dheg-dhegan. Pite dipancal ngebut wush wush nyalip Bobi karo Yanti. Tenan, pas tekan ngarepe Mei Mei bradhat . . . kirike mlayu ngoyak Aji karo jegok-jegok. Aji kamigilan, saya ngebut. Jalaran durung trampil banget anggone nyepedha lan dalane rada rusak, sepedhane Aji oling. Gabrussss Aji lan sepedhane kejeglong ing dalan pinggir perumahan. Awake Aji teles klebes gluprut banyu reged. Kirike melet-melet, buntute kopat-kapit sajak seneng. Yanti, Bobi, Mei Mei lan bapake mlayoni Aji karo ngguyu cekakakan. 14Aji dijak bali lan adus ing omahe Mei Mei. Yanti, Bobi, lan Mei Mei ngumbah pite Aji. Akire dina iku ora sido pit-pitan malah semprot-semprotan banyu selang ing ngarep omahe Mei Mei. Kapethik saka : Haryo W.M., Semarang, 22 Juni 2014 Saka crita ing dhuwur, golekana tembung-tembung angel utawa anyar sing durung kok ngerteni tegese! Garapen kaya tuladhane! No Tembung ing Ngoko Krama Basa Indonesia Wacan ditukokake dipuntumbasaken Dibelikan 1 dipundhutke Dilihat 2 Disawang Jatuh 3 Dhawah Rusak 4 Risak Dimarahi 5 Didukani Berangkat 6 Budhal Ketakutan 7 Keweden Mendekati 8 Nyedhaki Dikayuh 9 Dipancal Terampil 10 Trampil Sawise kowe ngerti tegese utawa karepe tembung-tembung iku, saiki gawenen ukarane nggowo basa ngoko lan basa krama! Gatekna tuladhane! Tuladha Dipundhutake Ngoko : Nina ditukokake tas sekolah. Krama : Nina dipundhutaken tas sekolah. 1. Disawang Ngoko : .......................................................................................... Krama : .......................................................................................... 152. Dhawah Ngoko : .......................................................................................... Krama : .......................................................................................... 3. Risak Ngoko : .......................................................................................... Krama : ........................................................................................... 4. Didukani Ngoko : ........................................................................................... Krama : ........................................................................................... 5. Budhal : ........................................................................................... Ngoko : ........................................................................................... Krama Ing bab iki kowe wis sinau negesi tembung ing crita pengalaman kang miguanakake basa Jawa. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 16MATERI POKOK : Crita Pengalaman TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat menceritakan kembali isi cerita sesuai cerita aslinya dengan benar. Nyritakake Isine Wacan Kowe wis mangerteni critane Aji naliko pit-pitan dioyak kirik. Kowe isa nyritakake ceritane Aji kui karo kancamu sing durung ngerti. Nyritakake isine wacan iso lewat cara kang bedo-bedo. Iso lewat crita lesan utawa crita tulis lewat ringkesan saka crita asline. Nggawe ringkesan crita kui gampang. Kowe cukup jipuk wae intine crita, intine crita nyebutake kedadeyan awal crita, masalah kang ana ing cerita, lan piye kedadeyan sabanjure masalah ing crita kui rampung. Intine crita kui ditulis neng bukumu nganggo bahasamu dewe. Nyritakake crita lewat lisan kui nyritakake crita langsung karo wong lewat omongan. Umpama nyritakake neng ngarep kelas sing penting kowe kudu wani, ora entok ndredeg mundak mengko critamu dadi ora jelas lan ora apik dirungokke wong. Sing penting wani maju wani omong. Gaweo ringkesan saka crita Aji Pit-pitan Dioyak Kirik. Tulisen intine cerita kang nyebutake kedadeyan ing awal crita, masalah sing ana ing cerita, lan kedadean sabanjure masalah ing crita kui rampung. Tulis ning buku tugasmu! 17Ing bab iki kowe wis sinau piye carane nritakake crita pengalaman kanggo wong liyo kanthi bener lan pas koyo crita asline. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! MATERI POKOK : Crita Pengalaman TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat mengidentifikasi topik erita pengalaman sesuai pengalamannya sendiri dengan benar. Siswa dapat menuliskan pokok-pokok cerita pengalaman sesuai dengan pengalamannya sendiri dengan benar. Ngidentifikasi Topik Crita Pengalaman Topik crita iku inti saka crita sing arep kok critakake. Kowe arep nyritakake bab opo kui sing dadi topik ceritane. Kepiye carane nemtokake topik cerita sing arep dicritakake? Golek topik crita kui gampang. Ngeling-eling wae pengalamane dewe. Terus pilih salah siji. Saben uwong mesthi duwe pengalaman kang paling nyenengake, paling nyusahkae, paling dhisik dewe, utawa paling medeni. Pilih siji endi sing arep kowe pilih dadi cerita. 18Nulis Pokok-Pokok Crita Pengalaman Sawise kowe entok topik crita apa sing arep dicritakake? Jlentrehna kedadeane. Kowe eling-eling meneh pengalamanmu kui. Crita saka pengalamanmu kui kudu ono isine bab apa sing arep dicritakake, kapan crita kui kedadean, ing ngendi crita kui kedadean, karo sopo wae pas cerita kui kedadean, lan kepiye kedadeane crita kui. Yen critamu nyukupi kabeh bab kui, critamu bakal dadi crita sing apik lan narik perhatiane wong sing ngerungokke critamu. Eling-elingen pengalaman sing paling nandhes ning uripmu lan pengin dicritakake karo wong liyo. Gaweo crita saka pengalamanmu kui. Tulisno topik crita sing arep dicritakake! 1. Kowe arep crita bab opo? ........................................................................................................................ 2. Kapan crita pengalamanmu kui kedadean? ........................................................................................................................ 3. Ing ngendi crita kui kedadean? ........................................................................................................................ 4. Kowe ngalami pengalamanmu kui karo sopo wae? ........................................................................................................................ 5. Kepiye pengalaman kui iso kedadean? ........................................................................................................................ Nulis Crita Pengalaman Kowe wis ngerti kepiye carane nggawe topik crita. Saiki adhedasar topik crita sing wis kokgawe, gaweo topik crita kui dadi crita pengalaman kang apik. 19Ing bab iki kowe wis sinau ngidentifikasi topik crita saka pengalamanmu, nulisake topik-topik crita saka pengalamanmu lan latihan nulis crita sakan pengalamanmu dewe.. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! MATERI POKOK : Crita Pengalaman TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat menyajikan cerita dengan cara membacakan cerita pengalamannya sendiri dengan lafal dan intonasi bahasa Jawa dengan tepat. Nyritakake Pengalaman Saben wong mesthi tau crita, meh ben dino awakdewe mesti crita karo wong liyo. Mbuh kui crita soal pengalaman sing nyenengke utawa pengalaman 20sing nyusahake sing nate dialami ing wektu wingi utawa lagi bar dialami. Dadi gampang, akbeh wong mesthi isa crita, opo meneh Nyritakake pengalaman kui beda karo maca. Awake dhewe kudu nggatekake pangucaping tembung, pamedhoting ukara lan solah bawa. Uga kudu nggatekake sing ngerungokke. Saliyane nggatekake kepriye carane maca tembung sing bener, kudu digatekake uga carane maca ukara. Dadi saben arep maca sawijinng ukara kudu digatekake luwih dhisik ukara kasebut kalebu ukara apa (pakon, pitakon, utawa pawarta). Mbedakake ukara sadurunge diwaca migunani kanggo mangerteni maksud utawa karepe sing micara. Ing ngisor iki tuladhane maneka warna ukara. Coba gatekno! 1. Budi maca koran.  Ukara pawarta 2. Budi maca koran?  Ukara pitakon 3. Budi maca koran!  Ukara pakon Ukara pawarta, ukara pitakon, lan ukara pakon ing dhuwur diwaca kanthi beda siji lan liyane. Ukara pawarta diwaca biasa. Ukara pitakon diwaca kanthi luk-lukan swara kaya lagi takon. Dene, ukara pakon diwaca kanthi luk-lukan swara kaya lagi mrintah. Bedane carane maca ukara gawe teges saben ukara uga beda. Wacanen crita pengalaman sing wis kokgawe kanthi nggatekke pangucaping tembung lan caranei kanthi bener. Anggonmu mawa isa direkam neng hp, divideo, utawa lewat VN (Voice Note) terus dikirim neng gurumu. 21Ing bab iki kowe wis maca nyritakake pengalamanmu nganggo basa Jawa kanthi nggatekake pangucaping tembung, pamedhoting ukara lan solah bawa kanthi bener. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 22Wangsulana pitakon ing ngisor iki kanthi bener! 1. Nalika kelas 1, aku tau diseneni Pak Guru amarga lali nggarap PR. Tembung diseneni yen dikramakke dadi .... 2. Pas bengi kae, aku tau ngimpi dioyak Pocong. Tembung tau yen dikramakke dadi ..... 3. Gaweo ukara basa Jawa ngoko migunakake tembung weruh .... 4. Gaweo ukara basa Jawa ngoko migunakake tembung dicekeli .... 5. Gaweo ukara basa Jawa krama migunakake tembung budhal .... 6. Gaweo ukara basa Jawa krama migunakake tembung rusak .... 7. Sing pertama dilakokke kanggo nggawe crita pengalaman kui nggolek .... 8. Sawise nggolek topik, supaya gampang nggawe crita kudu ditambahi .... 9. Ing kalebu pokok-pokok crita yaiku ... 10. Maca crita basa Jawa kudu nggatekake .... 23Kompetensi Inti : 1. Menerima, menjalankan, dan menghargai ajaran agama yang dianutnya. 2. Menunjukkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, santun, peduli, dan percaya diri dalam berinterkasi dalam keluarga, teman, dan guru. 3. Memahami pengetahuan faktual dan konseptual dengan cara mengamati (mendengar, melihat, membaca) dan menanya berdasarkan rasa ingin tahu tentang dirinya, makhluk ciptaan Tuhan dan kegiatannya, serta benda-benda yang dijumpainya dirumah dan di sekolah. 4. Menyajikan pengetahuan faktual dalam bahasa yang jelas, logis, dan sistematis dalam karya yang estetis dalam gerakan yang mencermikan anak sehat dan dalam tindakan yang mencerminkan perilaku anak beriman dan berakhlak mulia. Kompetensi Dasar : 1.1 Menerima anugrah Tuhan Yang Maha Esa berupa bahasa Jawa sebagai bahasa Ibu. 2.1 Menunjukkan perilaku bertanggung jawab, santun, dan percaya diri dalam mengungkapkan keinginan, pendapat menggunakan bahasa Jawa. 2.2 Menunjukkan perilaku berbahasa yang santun yang ditunjukkan dengan ketepatan penggunaan ragam bahasa (unggah-ungguh basa) 2.3 Menunjukkan perilaku, tindakan, dan perbuatan yang mencerminkan kepribadian Jawa. 3.3 Memahami tembang dolanan bertema keagungan Tuhan. 4.3 Menulis dan menyajikan cerita tentang peristiwa alam dalam ragam ngoko. Indikator : 3.3.1 Mengartikan kata-kata sulit yang terdapat dalam tembang. 3.3.2 Menjawab pertanyaan tentang isi tembang. 3.3.3 Memahami isi tembang dolanan yang berkaitan dengan keagungan Tuhan.. 4.3.1 Mengidentifikasi topik ceritan tentang peristiwa alam. 4.3.2 Menuliskan pokok-pokok cerita tentang peristiwa alam. 4.3.3 Menulis cerita tentang peristiwa alam dalam ragam ngoko. 4.3.3 menyajikan cerita tentang peristiwa alam dalam ragam ngoko dengan cara membaca karangan sendiri secara nyaring. 24MATERI POKOK : Tebang dolanan kang ngamot keagungan Tuhan TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat memhami arti kata dalam tembang dolanan tentang keagungan Tuhan dengan benar. Siswa dapat menjawab pertanyaan yang berkaitan denagan tembang dolanan tentang keagungan Tuhan dengan benar. Kita urip ana ing ndonya iki mesthi kerep meruhi prastawa-prastawa alam kang kadedan ana ing ndonya iki. Prastawa alam kui apa ta? Prastawa alam yaiku kedadean kang ana ing alam donya iki gegayutane karo samubarang kang ana ing ndonya iki, lan kedadean iki alami ana ing ndonya tanpa digawe-gawe dening manungsa. Tuladhane prastawa alam kui mau kayata gunung mbledhos, grahana srengenge, grahana rembulan, tsunami, banjir, udan, lan sapiturute. Anane prastawa-prastawa alam kui mau nandhakake Keagungane Gusti Kang Murbeng Dumadi. Mula kita minangka manungsa kang diciptakake dening Gusti, kudu tansah eling lan syukur marang kabeh-kabeh kang diciptakake dening Gusti. Prastawa alam iki uga tandha lan pralambang, menawa kita kudu njaga alam iki kanthi becik lan ora sakarepe dhewe marang alam iki. Cara syukur marang ciptane Gusti akeh wujude. Salah sijine yaiku nggawe tembang kang nyritakake keagungane Gusti. Ayo padha sinau tembang dolanan kang nyritakake keagungane Gusti! Lintang Sumebar (Pelog Pathet Barang) 252 │ 3 2 3 4 │ 5 4 3 2 │4 5 1 1 2 │ 1 .0 3 │ Lin- tang- e su -me- bar ing la - ngit pa ting ga - le - byar. o - 4 4 4 5 │3 4 0 2 │ 1 1 2 1│ 5.0 3 │4 4 4 5 │ ra a – na me - ga o - ra a – na men- dhung. Rem- bu -lan-e nge- 3 4 0 2 │ 1 1 2 1│ 5 . 0 4 │ 5 1 1 2 │ gla. Sa - dhu – wur – ing gu - nung. Sa - sat ra 2 . 0 5 │ 1 . 121│5 . 0 4 │ 5 1 1 2 │ tu . si - ne - wa - ka, lin - tang se- 2 . 0 5 │ 1 .2 1 5 │ 4 . 0 ║ Wu pa - dha se - ba. Kapetik saka : A.S. Tjitrosomo, Poenarbawa Djilid 1, Djakarta/Batavia, J.B. Wolters Uitgevers Maatschappij, 1949. Negesi Tembung Wacanen sepisan maneh tembang “Lintang Sumebar”! Temtokna tegese tembung-tembung ing njero tembang kasebut ing boso ngoko lan krama! Manawa kangelan, nyuwuna pirsa Bapak Ibu Guru utawa Bapak Ibumu! No Tembung ing Ngoko Krama Basa Indonesia Wacan Sumebar Tuladha sumebar sumebar Menyebar Berkilau 1 Galebyar Terlihat Di atasnya 2 Ngegla Didudukkan seribu 3 Sadhuwuring 4 Sinewaka 5 Sewu Mangsuli Pitakon kang Gegayutan karo Isine Tembang Wangsulana pitakon-pitakon ing ngisor iki! 1. Apa sing sumebar ing langit bengi iku? 26Wangsulan : ........................................................................................................ 2. Bengi iku ing langit ora ana apa? Wangsulan : .............................................................................................. 3. Rembulan ngegla ing ngendi? Wangsulan : .............................................................................................. 4. Nggambarake apa prastawa iku? Wangsulan : ............................................................................................... 5. Sapa sing padha seba? Wangsulan : .................................................................................................... Ing bab iki kowe wis sinau negesi tembung kang ana ing tembung dolanan lan mangsuli pitakon kang nyangkut tembang dolanan. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 27MATERI POKOK : Tembang dolanan kang nunjukake keagungan Tuhan TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat memahami isi dari tembang dolanan dengan tepat. Nyritakake Isine Tembang Awake dhewe bisa nyritakake isine tembang menawa wis mangerteni tegese tembung-tembung kang ana ing tembang. Kanthi mangerteni tegese tembang mesthi isa mangerteni apa isi tembang kasebut. Kanggo nggampangake anggonmu mangerteni isine tembang, owahana ukara-ukarane nganggo ukaramu dhewe utawa jarwakna/terjemahna nganggo ukaramu dhewe. Tembang Asli Tembang Terjemahan Lintange sumebar ing langit pating Lintange pating gumebyar sumebar ing galebyar. langit wengi iku. Ora ana mega ora ana mendhung. ................................................................ Rembulane ngegla. ................................................................ Sadhuwuring gunung. ................................................................ Sasat ratu sinewaka. ................................................................ Lintang sewu padha seba. ................................................................ Kowe wis mangerteni tembung-tembung ing tembang “Lintang Sumebar”, uga wis mangerteni karepe tembang kui. Mesthine kowe wis iso nyritakake isine tembang kasebut. Coba saiki critakna maneh apa isi tembang “Lintang Sumebar” manut apa sing kowe mangerteni ing buku gladhenmu. Banjur klumpukna ana ing gurumu! 28Ing bab iki kowe wis sinau mangerten isi tembang dolanan kang nunjukake keagungan Tuhan. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! MATERI POKOK : Crita Prastawa Alam TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat mengidentikasi topik cerita tentang peristiwa alam. Siswa dapat menuliskan pokok-pokok cerita tentang peristiwa alam. Ngidentifikasi Topik Crita Babagan Prastawa Alam Gatekna pacelathon antarane Nina lan bapake iki! Nina lan bapake lagi rembugan babagan prastawa alam Nina : “Bapak, kula badhe nyuwun pirsa.” 29Bapak : “Takon bab apa, Nina?” Nina : “Sejatosipun menapa ta panyebabipun prastawa banjir menika?” Bapak : “Anane banjir iku sejatine saka pakertine manungsa dhewe. Kayata wit-witan ing alas padha ditegori, saengga banyu udan sing tiba ing lemah ora ana sing namengi. Banyu udan mau ora bisa ngresep ing lemah, nanging banjur mili ing kali-kali. Kamangka kali-kali saiki wis dikebaki dening uwuh, saengga iline banyu ora bisa lancar. malah kepara iline banyu mampet utawa ora mili. Banyu kali banjur mbludag ing dharatan. Banyu mau banjur golek panggonan liyane sing bisa diliwati. Banyu tumuju dalan, kampung, lan ngrendhem omah-omah warga. Nah, ya kuwi sing diarani banjir.\" Nina : \"O, makaten nggih, Pak. Matur nuwun andharanipun, Pak.\" Nemtokake Topik Crita Babagan Prastawa Alam Topik yaiku inti utawa bakune crita. Topik kang ditemtokake nalika gawe crita pengalaman yaiku topik sing bisa narik kawigatene sing maca. Saengga ana pepinginan maca saka sing maca marang crita pengalaman sing digawe. Topik ana teks prastawa ing dhuwur yaiku banjir. Nemtokake topik crita prastawa alam iku akeh banget. Umpamane banjir, alas kobong, lindhu, bencana tsunami, angin lesus, lan tanah longsor. La, rak kari milih salah siji, ta? Nanging dipilih sing gampang, sing kira-kira awake dewe ngerti apa sebabe, kpriye kahanane, kepriyecara ngatasi lan sapiturute. Nulis Pokok-Pokok Crita Babagan Prastawa Alam Nulis pokok-pokok crita iku gampang. Yen wis ngerti apa sing arep dicritakake kari nambahi katrangan bab wektu, papan kadadeane, apa penyebabe, lan kepriye kahanane warga. 30Diandharake “kapan, ing ngendi, apa sebabe, kepriye kadadeane, kepriye kahanane warga, apa sing ditindakake pemerintah, lan warga liyane. Saiki coba tulisno pokok-pokok crita babagan prastawa alam sing bakal didadekke crita! 1. Apa sing arep dicritakake? ............................................................................................................. 2. Kapan kedadeane prastawa alam kui? .......................................................................................................... 3. Ing ngendi prastawa alam kui kedadean? .......................................................................................................... 4. Apa sing nyebabake prastawa alam kui? ........................................................................................................... 5. Kepriye kedadean prastawa alam kui? ............................................................................................................... 6. Kepriye kahanane warga? ........................................................................................................... 7. Apa sing ditindakake pemerintah lan warga liyane gawe nandhangi prastawa alam kui? .......................................................................................................... Sawise nemtokake topik crita lan gawe pokok-pokok crita saiki nulisa crita bab prastawa alam! Carane, pokok crita iku kembangna/jlentrehnamaneh kanthi katrangan-katrangan penjelas, saengga dadi paragraf-paragraf kang runtut! 31Ing bab iki kowe wis sinau ngidentifikasi topik crita pratawa alam, nulisake pokok-pokok crita prastawa alam lan latihan nulis crita prastawa alam. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! MATERI POKOK : Critarastawa Alam TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat menyajikan cerita tentang peritiwa alam dengan cara membacakan karangannya sendiri sesuai dengan lafal dan intonasi yang tepat. Maca Crita Prastawa Alam Maca karangan bab prastawa alam iku tibake nyenengake. Kaya reporter sing lagi maca pawarta ing tv. Wah, bisa gladhen dadi wartawan iki. La, rak kari milih salah siji, ta? Nanging dipilih sing gampang, sing kira-kira awake dewe ngerti apa sebabe, kpriye kahanane, kepriyecara ngatasi lan sapiturute. 32Reporter televisi nalika martakake asil liputan marang pamirsa kae sejatine uga maca. Tulisane ora katon ing layar, dadi anggone martakake pawarta kaya-kaya ora nganggo cathetan. Ananging kaya adhep-adhepan langsung karo pamirsane. Anggonmu maca asil karanganmu bab prastawa alam iku uga tindakna kaya patrape reporter kang lagi maca pawartaing televisi kae! Gatekna, swaramu kudu cetha, pangucaping tembung lan pamedhoting ukara kudu trep, saengga kepenak dirungokke pamirsa!. Critane kowe dadi reporter televisi. Kowe wis kasil ngliput pawarta bab prastawa alam ing sawijining papan. Saiki wektune kowe ngelpurake prastawa iku marang pamirsa, yaiku kanca-kanca lan gurumu. Wacanen asil karanganmu bab prastawa alam kanti di video, banjur dikirim marang Bapak Ibu Gurumu! Ing bab iki kowe wis sinau macakake karanganmu bab prastawa alam koyo reporter ing tv. Piye rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! 33Wangsulana pitakon ing ngisor iki kanthi bener! Wacanen tembang iki! Srengenge Nyunar Ing wayah esuk jagone kluruk Rame swarane pating kemruyuk Adhuh senenge sedulur tani Bebarengan padha nandur pari Srengenge nyunar ngulon parane Manuke ngoceh ana wit-witan Pating cemruwit seneng atine Katon asri donya saisine Kapethik saka : Bayu Wibisana lan Nanik Herawati, Pesona Tembang Jawa ,Klaten, Intan Pariwara, 2020. 1. Apa sing kluruk ing wayah esuk? 2. Kepriye swarane? 3. Geneya para sedulur tani padha seneng? 4. Ing ngendi parane srengenge menawa nyunar? 5. Ing ngendi manuke padha ngoceh 6. Kepriye manuk-manuk mau? 7. Donya saisine katon apa? Temtokna topik karangan prastawa alam saka gambar-gambar ing ngisor iki! ....................................... ......................................... ......................................... 34Kompetensi Inti : 1. Menerima, menjalankan, dan menghargai ajaran agama yang dianutnya. 2. Menunjukkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, santun, peduli, dan percaya diri dalam berinterkasi dalam keluarga, teman, dan guru. 3. Memahami pengetahuan faktual dan konseptual dengan cara mengamati (mendengar, melihat, membaca) dan menanya berdasarkan rasa ingin tahu tentang dirinya, makhluk ciptaan Tuhan dan kegiatannya, serta benda-benda yang dijumpainya dirumah dan di sekolah. 4. Menyajikan pengetahuan faktual dalam bahasa yang jelas, logis, dan sistematis dalam karya yang estetis dalam gerakan yang mencermikan anak sehat dan dalam tindakan yang mencerminkan perilaku anak beriman dan berakhlak mulia. Kompetensi Dasar : 1.1 Menerima anugrah Tuhan Yang Maha Esa berupa bahasa Jawa sebagai bahasa Ibu. 2.1 Menunjukkan perilaku bertanggung jawab, santun, dan percaya diri dalam mengungkapkan keinginan, pendapat menggunakan bahasa Jawa. 2.2 Menunjukkan perilaku berbahasa yang santun yang ditunjukkan dengan ketepatan penggunaan ragam bahasa (unggah-ungguh basa) 2.3 Menunjukkan perilaku, tindakan, dan perbuatan yang mencerminkan kepribadian Jawa. 3.4 Memahami huruf Jawa Legena (lengkap 20 huruf). 4.4 Membaca dan menulis kalimat sederhana berhuruf Jawa Legena (lengkap 20 huruf. Indikator : 3.4.1 Mengenal dua puluh aksara Jawa Legena. 4.4.1 Membaca dua puluh aksara Jawa Legena. 4.4.2 Menulis dua puluh aksara Jawa Legena. 4.4.3 Membaca kata-kata sederhana berhuruf Jawa Legena. 4.4.4 Membaca kalimat sederhana berhuruf Jawa Legena. 4.4.5 Menulis kata dengan menggunakan huruf Jawa Legena. 4.4.6 Menulis kalimat dengan menggunakan huruf Jawa Legena. 35MATERI POKOK : Aksara Jawa Legena TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa ddapat membaca aksara Jawa Legena dengan benar. Aksara Jawa Aksara Jawa legena yaiku aksara Jawa sing isih wutuh. Tegese aksara kang durung oleh sandhangan. Aksara Jawa iku cacahe 20. Wujude saka aksara ha teka aksara nga. Saka 20 aksara Jawa iku wujude beda-beda ananging ana wujud sing meh padha. Mula, kkudu tliti lan ngati-ati anggone nulis aksara Jawa supaya ora kleru panulisane. Gatekna aksara Jawa legena ing ngisor iki! AKSARA JAWA ha na ca ra ka da ta sa wa la pa dha ja ya nya ma ga ba tha nga 36Nah, saiki kowe kabeh wis mudheng aksara Jawa. Wacanen kanthi cetha aksara Jawa ing ngusor iki! Videonen anggonmu maca, banjur kirim marang Bapak Ibu Gurumu! 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Ing11b.ab iki kowe wis sinau mangerteni lan maca aksara Jawa Legena. 12. Piy1e3. rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ng1is4o.r iki! 15. 16. 17. 18. 37MATERI POKOK : Aksara Jawa Legena TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat membaca kata yang menggunakan aksara Jawa dengan benar. Siswa dapat membaca kalimat yang menggunakan aksara Jawa dengan benar. Minangka wong Jawa awake dhewe kudu mongkog amarga awake dewe duwe aksara dhewe wujud aksara Jawa Legena. Ora akeh ing donya iki bangsa sing duweni aksara dhewe. Mula ayo padha nguri-uri aksara Jawa iki! Maca Tembung-Tembung Aksara Jawa Wacanen tembung-tembung aksara Jawa ing ngisor iki! 1. 2. 3. 4. 5. Wacanen ukara-ukara iki sing cetha! Anggonmu maca, videonen banjur kirim marang Bapak Ibu Gurumu! 1. 2. 383. 4. 5. Ing19b. ab iki kowe wis sinau maca tembung lan ukara sing nganggo aksara Jaw20a. Legena. 21. Piy2e2. rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ng2is3o.r iki! MAkAsaTrEa6R.JaIwPOa LKeOgKen:a TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat menulis aksara Jawa Legena dengan benar. Siswa dapat menulis kata menggunakan aksara Jawa Legena dengan benar. 39Nulis Aksara Jawa Panulisane aksara Jawa ora padha karo aksara latin sing ditulis ing dhuwur garis. Aksara Jawa ditulis ana ing ngisor garis. Carane nulis aksara Jawa biyasane diwiwiti saka ngisor banjur mlungker mandhuwur trus manengen. Coba saiki jajalen nulis aksara Jawa ing ngisor iki! Aksara Jawa Tulisan Macane 40Tulisen tembung-tembung ing ngisor iki migunakake aksara Jawa! 1. Aba  ............................................................................................. 2. Aja  ............................................................................................. 3. Apa  ............................................................................................. 4. Nama  ............................................................................................. 5. Naka  ............................................................................................. 416. Cara  ............................................................................................. 7. Raja  ............................................................................................. 8. Rama  ............................................................................................. 9. Kapa  ............................................................................................. 10. Kaya  ............................................................................................. Ing24b. ab iki kowe wis sinau maca nulis aksara Jawa Legena lan tembung ng2a5n.ggo aksara Jawa Legena. 26. Piy2e7. rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ngisor iki! MATERI POKOK : Aksara Jawa Legena TUJUAN PEMBELAJARAN : Siswa dapat menulis kalimat menggunakan aksara Jawa Legena dengan benar. 42Nulis Tembung lan Ukara Migunakake Aksara Jawa Legena Sawise mangerteni babagan carane maca tembang lan ukara kang ditulis migunakake aksara Jawa Legena, mesthi wis padha bisa nulis tembung lan ukara kan tinulis migunakake aksara Jawa Legena. Sejatine nulis tembung lan ukara migunakake aksara Jawa legena iku gampang banget manawa wis mangerteni kaya apa urut-urutane nulis migunakake aksara Jawa lan manawa wis apal wujude aksara Jawa legena. Amarga nulis aksara Jawa legena iku nulis aksara Jawa kang esih wutuh lan durung ketambahan pasangan utawa sandhangan. Gatekna cara nulis ukara migunakake aksara Jawa ing ngisor iki, banjur terusno nulis aksara Jawa kaya tuladha! 1. Aja kaya para raja  2. Nagara ana kana 3. Raka nata ana Jawa  4. Cara Jawa kaya Sala 5. Kala-kala ana baya   ................................................  ................................................ Tulisen ukara-ukara ing ngisor iki migunakake aksara Jawa! 1. Aja padha rana, ana kana ana gara-gara ................................................................................................................ .......................................................................................................... 2. Ana rasa hawa kaya mawa ........................................................................................................... 43........................................................................................................... 3. Sapa nyana ana bala padha mara saka kana ............................................................................................................. ........................................................................................................... 4. Sadana maca basa Jawa ana Sala ............................................................................................................ ............................................................................................................. 5. Gara-gara ana ama pada lara mata ............................................................................................................ ........................................................................................................... Ing28b.ab iki kowe wis sinau maca nulis ukara nganggo aksara Jawa Legena. 29. Piy3e0. rasane atimu sawise nyinauni bab iki? Piliho salah siji gambar ing ng3is1o.r iki! 44

Kepriye wacane tembung Jawa ing ngisor iki! 1. ........................................................................................... 2. ........................................................................................... 3. ............................................................................................ 4. ..................................................................... 5. ........................................................ Tulisen tembung-tembung ing ngisor iki nganggo aksara Jawa! 1. Sata ..................................................................................................................... 2. Dhanya ..................................................................................................................... 3. Saya rana saya dawa-wawa ..................................................................................................................... 4. Dara sanga padha saka kana ..................................................................................................................... 5. Raka tata-tata sada dawa ..................................................................................................................... 45


Page 2

banjur : sateruse, sawise dahana : wawa diandharakake : diomongke, diungkapke didhawuhi : diprentah didukani : diseneni dipundhutake : ditukakake dumununging : sing manggon ing daerah kana gegayutan : nduweni hubungane gladhen : ajar, nglelatih, ngengulang jlentrehna : terjemahna kawigatine : perhatiane pakertine : kelakuane, opo sing ditumindakake pakon : prentah pangucaping : carane maca pawarta : berita regejegan : padu, kerah tuladha : contoh 46Kunci Jawaban Pasinaon 5 1. Awak 2. Dipenjara/Dikandhangi/diwadahi 3. Rek Jres 4. Si Pocung wujude amung sirah lan awak 5. Padha dipenjara 6. Mati pas urip 7. Nabrak bata si Pocung dadi wawa 8. T lan tha 9. I lan e 10. Pangucaping Tembung Kunci Jawaban Pasinaon 6 1. Didukani 2. Nate 3. Kebijakan guru 4. Kebijakan guru 5. Kebijakan guru 6. Kebijakan guru 7. Topik crita 8. Pokok-pokok crita 9. Kapan, ing ngendi, karo sopo wae, kepriye kedadeane 10. Pangucaping lan pamedhoting tembung Kunci Jawaban Pasinaon 7 1. Pitik jago 2. Kukuruyuk 3. Nandhur pari 4. Ngulon 5. Ana wit-witan 6. Pating cemruwit seneng atine 7. Katos asri 478. Banjir 9. Gunung bledhos 10. Lemah jugrug Kunci Jawaban Pasinaon 8 1. Gara-gara 2. Tata cara 3. Maca Jawa 4. Tata cara maca Jawa 5. Ana baya sanga ana kana 6. 7. 8. 9. 10. 48

A.S. Tjitrosomo, Poenarbawa Djilid 1, Djakarta/Batavia, J.B. Wolters Uitgevers Maatschappij, 1949. Bayu Wibisana lan Nanik Herawati, Pesona Tembang Jawa , Klaten, Intan Pariwara, 2020. Haryo W.M., Kulina Basa Jawa III, Klaten, Intan Pariwara,2011. Haryo W.M., Kulina Basa Jawa III, Klaten, Intan Pariwara,2015. 49


Video yang berhubungan

Postingan terbaru

LIHAT SEMUA